Het Lloyd Hotel aan de Oostelijke Handelskade is een schepping uit 1918 van architect Evert Breman.

Meervoudige persoonlijkheid
Het nieuwe Lloyd Hotel heeft niets van de luxe karakterloosheid van het doorsnee vijf sterren hotel. De krachtige ‘Gestalt’ en de strikte symmetrie geven het monumentale gebouw een klassieke allure. Door de strenge eisen van Monumentenzorg ziet het er van buiten nog praktisch hetzelfde uit als destijds. Stap je langs de kleine receptie naar binnen, dan kom je in een totaal andere wereld - het Lloyd is echt een meervoudige persoonlijkheid. Het ietwat norse uiterlijk van het gebouw met zijn donkere baksteen is binnenin vervangen door licht en vriendelijke openheid. De Rotterdamse architecten MVRDV hebben daarvoor centraal in het gebouw een vide aangebracht, de vloeren van de verdiepingen weggebroken en daarboven het houten dak vervangen door een glazen overkapping. Ter compensatie van de verdwenen ruimte schuiven vanaf de zijkanten plateaus de vide in, gebruikt voor een bibliotheek, voorstellingen, exposities en andere activiteiten van de aan het hotel gelieerde Culturele Ambassade.

Ook in het interieur ervaar je de heel eigen signatuur van het gebouw. Dat is aan de ene kant te danken aan de jonge designers die onder supervisie van Suzanne Oxenaar, een van de initiatiefnemers van het Lloyd, zijn losgelaten op de inrichting van het hotel. Ze hebben er met grote vindingrijkheid huisgehouden: niet één kamer is hetzelfde, ze hebben complete uitklapbare badkamers bedacht, magnetische bedlampen, het Gordijn van Verlangen en nog meer.

Geschiedenis
Naast hedendaags design is de geschiedenis van het hotel de tweede bron van de unieke Lloyd-identiteit. Het was opgezet als landverhuizershotel van de Koninklijke Hollandsche Lloyd (KHL) en moest armlastige Oost-Europese boeren en berooide Joodse families die de gruwelijke progroms ontvluchtten, opvangen voor hun inscheping naar Zuid-Amerika. Alles ademde grootschaligheid: er was ruimte voor 900 mensen, met grote slaapzalen, een eetzaal voor 350 personen, winkels, een hospitaaltje en een aparte keuken voor kosjer eten. De gasten mochten het hotel in de paar dagen tussen aankomst en vertrek niet verlaten. Maar het tij zat tegen. In 1935 ging de KHL failliet en kwam het gebouw in bezit van de gemeente. Na de Kristalnacht werden er Joodse vluchtelingen in ondergebracht. In de oorlog werd het een gevangenis en dat bleef het tot 1990. De laatste tien jaar voor de verbouwing werd het verhuurd aan kunstenaars.

Herinneringstechnieken
Om de historische ervaring van dit verleden op te roepen, is een compleet repertoir aan ‘herinneringstechnieken’ ingezet. Hergebruik van materiaal, natuurlijk. Zo is over de volle breedte van het hotel de verbindingsgang met zijn fraaie betegeling gehandhaafd. Symboliek: leveranciers van vroeger, zoals Auping, zijn opnieuw gevraagd producten te leveren. Andere producten zijn uit de landen van herkomst geïmporteerd. Sommige designers hebben in hun ontwerp verwijzingen naar de geschiedenis van de KHL verwerkt. Mini-exposities en zelfs origineel door architect De Bazel ontworpen meubilair geven her en der door het gebouw historische influisteringen. De tijd loopt dooreen in het Lloyd Hotel. Suzanne Oxenaar: “Het gebouw is bevrijd uit de greep van het verleden, zonder zijn geschiedenis te verliezen. En dat was ook de opdracht die we onszelf en de architecten gaven.”

Evert Breman
Wie was Evert Breman? In de eerste decennia van de vorige eeuw was hij een vooraanstaande architect, bekend van het gebouw van de Wereldtentoonstelling van 1895 achter het Museumplein. Hij bouwde stadsvilla’s, winkelpanden en monumentale theaters. Breman is later op de achtergrond geraakt, doordat de architecten van de Amsterdamse School en het Nieuwe Bouwen de aandacht naar zich toe trokken. De waarde van neostijlen is pas recentelijk herontdekt. Toch hebben veel mensen, wellicht zonder het te beseffen, wel ‘een Breman’ gezien: het voormalige hoofdkantoor van de Koninklijke Hollandsche Lloyd. Je ziet het gebouw als je met de trein vanuit Haarlem het Centraal Station van Amsterdam binnenrolt, op de linkerhoek van de Prins Hendrikkade en de Martelaarsgracht, de laatste brede straat vóór het Damrak. Een monumentaal gebouw met een elegant torentje.

 Over het Lloyd Hotel is een prachtig boek verschenen, dat veel meer is dan de geschiedenis van het gebouw. Met zijn vele illustraties en interviews met betrokkenen is het ook het verhaal van de grote gebeur­tenissen uit de vorige eeuw.

Annette Lubbers: Lloyd Hotel. Uitgeverij Bas Lubberhuizen, Amsterdam, 2004.