Stadsdeel Zeeburg presenteerde onlangs zijn eerste ideeën voor een upgrade en uitbreiding van het winkelgebied Brazilië. Wethouder Jan Hoek van stadsdeel Zeeburg kwam de ideeën persoonlijk toelichten bij ondernemers en omwonenden. Zeeburg heeft drie ontwikkelvarianten bedacht: Flexibel & uitdagend, Bescheiden, en Grootschalig met parkeergarage. Uitbreiding in of op het water van de IJhaven - een 'floating village' - is een opvallend onderdeel bij twee van de varianten. Het Lloydplein en het Albert Heijnplein krijgen in de plannen een echte pleinfunctie.
Het Oostelijk Havengebied is in snel tempo een van de belangrijkste uitgaansgebieden van Amsterdam geworden. Met muziekpodia en expositieruimten, een reeks restaurants, terrassen, architectuurtoeristen van binnen en buiten Amsterdam en verblijfsgasten in de grote hotels van het gebied. Bij dat alles is winkelcentrum Brazilië is een beetje achterop geraakt. Gezellig centrum, daar niet van, maar het kan een upgrade best gebruiken. Opgezet als een buurtvoorziening voor de dagelijkse boodschappen en met een hoog winkelketengehalte, ontbreken de meer aansprekende winkels voor het fijne shoppen. Zowel gezien de bewonerssamenstelling van de omgeving – het inkomensniveau ligt 15% boven het gemiddelde in Nederland en zelfs 27% boven het Amsterdamse gemiddelde – als het gehalte van de bezoekers van het gebied – veelal mensen met een iets meer dan doorsnee belangstelling voor cultuur en architectuur – is dat een gemiste kans. Tijd voor een inhaalslag dus.
Dat vindt ook wethouder Jan Hoek van stadsdeel Zeeburg. Hij besprak met omwonenden plannen voor uitbreiding van het winkelcentrum en meer variatie in het winkelaanbod. Eerder had Zeeburg daarover een Nota van Uitgangspunten uitgebracht, waarin het een drietal varianten voorlegt. In de eerste variant, 'Flexibel & Uitdagend', kunnen de huidige winkels en supermarkten van Brazilië met mate groeien en komen er kleine, zelfstandige winkels voor een diverser aanbod. Kantoren van banken en makelaars verdwijnen uit het centrum of nemen genoegen met minder ruimte. Daardoor kunnen de blinde buitenmuren kunnen voor driekwart open worden.
Ook de omgeving wordt bij de uitbreiding betrokken. In de plint van gebouwen aan de Van Eesterenlaan en in het Rietlandpark kunnen winkels en dienstverlening komen. En op het Lloydplein - waar vanaf juni de boten van de Hopperlijn van Canal Company aanleggen - is plaats voor horeca, zoals een tearoom of brasserie. Ook het Albert Heijnplein wordt in de plannen meegenomen. Het straatmeubilair wordt kritisch bezien en er komt ruimte voor sport en spel - er zijn al een zeilschool (Nautiek) en fitnesscentrum (Jerry's) bij het plein. Het winkelcentrum wordt op het water van de IJhaven uitgebreid met 1000 - 1500 vierkante meter, maar kan volgens de laatste berichten ook 2000 vierkante meter gaan bedragen.
De variant 'Bescheiden' heeft dezelfde opzet, maar doet het met minder ruimte en de uitbreiding op het water blijft achterwege. Dat laatste is juist niet het geval bij variant drie, 'Grootschalig met parkeergarage'. Dit is de voorkeursoptie van het Spoorwegpensioenfonds, de eigenaar van Brazilië. Het plan voorziet in uitbreiding met liefst 4000 vierkante meter (30 bij 135 meter) in het water, met daaronder een parkeergarage voor 200 plaatsen om de extra toestroom van kopers op te vangen. Om dat allemaal te kunnen bekostigen moeten er enkele tientallen (20 tot 60) woningen boven de winkels komen. Dat betekent een uitbreiding in drie of meer lagen, die 8 tot 15 meter boven het maaiveld zal uitsteken.
De uitbreiding van Brazilië in of op het water is ongetwijfeld het meest ingrijpende onderdeel van de plannen. Hierdoor wordt weer een stukje van de open havenbassins afgeknabbeld. Juist bij de Verbindingsdam, waar de weidsheid van de open havenbassins en de kadenstructuur goed ervaren wordt, is dat een behoorlijke aantasting van een belangrijk stedenbouwkundig principe van het Oostelijk Havengebied. Eerder besloot het stadsdeel al aan de andere kant van de Verbindingsdam een stuk van de Ertshaven bij het te bouwen wooncomplex Fountainhead op Sporenburg te dempen om er een speelgelegenheid voor buurtkinderen aan te leggen.
Aan de pluszijde: het water wordt beter benut, kijkblauw wordt gebruiksblauw. De traversen van Brazilië worden echte doorgangen en zullen voor de winkeliers meer publiek trekken. Veel zal afhangen van de wijze waarop de 'tewaterlating' van Brazilië plaatsvindt. Gebeurt dat in een aansprekende vorm, dan heeft het Oostelijk Havengebied er een interessante trekpleister bij en wordt het winkelcentrum voor bewoners en de vele architectuurtoeristen een stuk aantrekkelijker. De Nota van uitgangspunten Ontwikkeling winkelgebied Brazilië zegt hierover het volgende.
"Het stadsdeel wil uitbreiding op het water mogelijk maken en zoekt naar een uitbreiding met een lichtvoetig en maritiem karakter. De basis voor dit idee is om het water meer te betrekken bij gebouw Brazilië en de uitbreiding. Om de grens wal - water minder scherp maar interessanter te maken, om de kade en de kademuur te handhaven en qua beeld overheersend te laten zijn. Het weer teruggeven van de haven aan schepen (herkenbare scheepsrompen) en drijvende elementen met autonome vorm: pyramide, bol of andere creaties. De elementen moeten niet alleen een goede relatie hebben met Brazilië, maar ook met het water ernaast; dus geen introversie. In zo'n element kunnen kleinere winkels, bioskoop, ontspanning, zwembad en sauna, kinderopvang, multifunctionele ruimten, enz. Bijvoorbeeld in de vorm van een 'floating village'. Voordeel van deze benadering is de flexibiliteit en gefaseerde realisatie."
De grootschalige variant past niet in deze visie op uitbreiding in de IJhaven. Het stadsdeel is in overleg met het Spoorwegpensioenfonds. Ook om praktische redenen (waterbergingsfunctie) is het niet erg waarschijnlijk dat er in de IJhaven gebouwd gaat worden. Mocht de uitbreiding er komen, dan ligt aanleg op palen of een drijvende constructie meer voor de hand.
Meer: Nota van Uitgangspunten winkelgebied Brazilië (pdf)
Terug